توجه: به دلیل این که این بخش از مجله با چند مقاله پی در پی است، و بخشهای بعدی جزو مقالات انتخابی نیستند، به نوشتن همین یک کلمه »شکار« بسنده میکنیم.
شکارهای بزرگ
آیا شرایط مطلوب در بهار امسال، رویش شاخ های بزرگ را ممکن می کنند؟ به گفته زیست شناسان، برای وقوع آن، به چیزی بیش از مقدار مناسب بارش در زمان مناسب نیاز داریم.
گوزنها به همان اندازه که برایمان جذاب و سرگرم کننده هستند، برایمان عجیبند. ما به عنوان یک عده شکارچی، در ّ ارزیابی کمی گوزنها بسیار خوب عمل میکنیم-
آنهایی که خیلی خوب هستند، با دقتی شگرف طول شاخهای یک گوزن در فاصله 100 متری را تخمین میزنند- ولی درباره این که شاخهای آن گوزن چطور رشد کردهاند یا چطور به این اندازه رسیدهاند توضیح خاصی نداریم.
نامعلوم بودن منشا شاخ ها شاید بخشی از همان چیزی است که آنها شکوه مند کرده. زیستشناسهای آموزش دیده حیات وحش هم فرق چندانی با بقیه ندارند.
آنها میتوانند اجزایی که در ایجاد شاخ ها نقش دارند را برشمارند، ولی در پیش بینی دقیق این که شاخهای گوزن از نظر ضخامت یا ارتفاع یا وزن تا چه حد رشد میکند یا این که انشعابات و دندانههای شاخها به چه شکل خواهند بود ناتوان هستند.
ما در پیشبینی شرایط خاصی که شاخهای گوزن را در فصل شکار به بزرگترین حد می رساند حتی از این هم بدتر هستیم. اما نداستن جلوی حدس زدن را نمیگیرد.
در چنین مواقعی از سال، نظریات مختلفی را در باره رشد شاخ ها از دوستانتان یا حداقل دوستان من میشنوید. به عقیده بعضی ها، »بارش زیاد باران در اوایل بهار به شکل گیری شاخ های خوش بنیه کمک می کند«. برخی دیگر ادعا می کنند هوای سرد و خشک حجوم کنه ها را به تعویق میاندازد و مواد مغذی به جای این که صرف مبارزه با جانوران خون خوار شوند به شاخها اختصاص می یابند.
بعضی افراد عقیده دارند بارشهای اولیه روی بزرگ شدن شاخ تاثیر دارند و بارش های متعاقب روی شاخهای آن. تحقیقات حاکی از آنند که هیچ عاملی به تنهایی در رشد شاخ تاثیر گذار نیست، چه این عامل مرتبط با هوا باشد چه تغذیه.عوامل دخیل در رشد شاخ ها برای تمام والدینی که سعی دارند کودکشان استخوان هایی محکم داشته باشد آشناست.
سن و محیط
اولین عاملی که در به وجود آمدن شاخهای بزرگ نقش دارد سن است- عاملی که مورد تایید همه دوستان شما و من که به امید بزرگتر شدن شاخها در سال بعد، یک سال بی خیال شکار میشوند هم هست. Ross Matt ،معاون حفاظت در Quality Deer Management Association میگوید: »میدانیم که اندازه
شاخ ارتباط مستقیمی با اندازه و وزن بدن دارد و به طور کلی، شاخهای گوزن دم سفید بین 5 تا 7 سالگی به بزرگ ترین حالت خود میرسد«. او میافزاید:
»وقتی جمعیت مطرح باشد، بلوغ نسبت به محیط اهمیت بیشتری مییابد«. به عبارت دیگر، اگر میخواهید روی یکی از عوامل دخیل در رشد شاخ گوزنها تاثیرگذار باشید، برای بارش باران دعا نکنید-بگذارید سن گوزنها بالا برود.
اما انسان کال موجود صبوری نیست. اگر می خواهید ببینید آیا امسال زمان خوبی است تا مرخصی بگیرید و کل پاییز را به شکار گوزنهای جوان شاخ بزرگ اختصاص دهید، چند شاخص مهم هست که باید در نظر بگیرید. اولین مساله ملایم بودن زمستان است. رویش شاخ های جدید به دنبال بالا رفتن میزان تستسترون صورت میپذیرد. میزان این هورمون تحت تاثیر دوره نوری تغییر میکند. اگر گوزن در نتیجه یک زمستان ملایم با وضعیت فیزیکی مناسبی وارد بهار شود، با آغاز ترشح تستسترون، انرژی بیشتری برای رشد شاخ های جدید فراهم است. Jeff Heffelfinger معاون اجرایی Arizona Game and
Fish Department و محقق دانشگاه آریزونا می گوید: »شاخ ها عضو لوکسی هستند. آنها رشد نمیکنند، مگر این که بدن در وضعیت خوبی باشد. شاخ ها از قسمت پایه شروع میشوند.
در سال های بد، مثل آنهایی که با زمستان سخت یا بهار کم غذا دارند، پایه شاخ ها ممکن است زیاد قوی نشود و روی رشد کلی شاخها تاثیر بگذارد«.
محیط و ژنتیک دومین مساله مرتبط با رشد شاخ ها این است که کنترل عوال ژنتیکی تاثیرگذار روی ایجاد شاخهای بزرگ و تابدار در میان گوزنهای وحشی به طور تقریب غیرممکن است.
شاخص های متعددی را باید در نظر بگیریم. از جمله تاثیرات ژنتیکی گوزن های ماده روی فرزندان نر و نقشی که بلوغ در رشد شاخها ایفا میکند.
Ross وقت خود را با عواملی که از حوزه کنترل اکثر شکارچیان خارج است تلف نمیکند و میگوید:
»قبل از فکر کردن به این که چه عواملی یک سال را به سالی خوب برای شاخهای گوزن تبدیل میکند، به چیزهایی بیندیشید که میتوانید رویشان تاثیر بگذارید:
اجازه دهید سن گوزنها بالاتر برود و برای مدیریت درست گله ها تلاش کنید.
کنترل جمعیت گوزنها با شکار تعداد کافی از آنها برای پیشگیری از بالاتر رفتن جمعیتشان از حد ظرفیت یک منطقه، کاری است که هر کسی می تواند انجام دهد و این روی رشد شاخها از طریق تغذیه تاثیرگذار خواهد بود«.
بعد از تایید سن و سلامت گله، میتوانید به تاثیرات فصلی و سالانه شاخ ها بپردازید.
به گفته Ross ،نظریات دوستان من تا حدودی درست است. مقدار مناسب بارش در زمان مناسب میتواند رویش منابع غذایی مورد نیاز برای رشد شاخها را کلید بزنداگرچه بر اساس تجربیات Heffelfinger ،رطوبت بالای حد متوسط بیشترین تاثیر را در جاهایی دارد که بارشها به نسبت کم است.
انگار که باران ویتامینها و مواد معدنی خاصی را از گیاهان خاصی بیرون می کشد و در بعضی جاها غذاهای موجود بهتر از جاهای دیگر هستند.
بر اساس این تحقیق، گوزنهای منطقه Mississippi Delta
رشد شاخهای گوزن شاخ چنگالی
از آنجایی که شاخ چنگالی ها شاخ هایی متفاوت با گوزن دارند که می افتد و دوباره در می آید، نحوه شکل گیری شاخ هایشان تا حدودی با گوزن و الک متفاوت است.
بر خلاف سم داران که شاخشان در سن 5 تا 7 سالگی به بزرگ ترین حالت خود می رسد، حداکثر رشد شاخ شاخ چنگالی ها در 3 تا 4 سالگی اتفاق می افتد. به گفتهJim Heffelfinger ،عضو Arizona Game and Fish Departent ،غلاف شاخ در شاخ چنگالی ها در محدوده زمانی مهر ماه می افتد و زمان دقیق آن در بر حسب محدوده جغرافیایی متغیر است.
در زمستان، شاخ در بالای قسمت چنگالی رشد میکند و در بهار و تابستان، حجم شاخ در پایه افزایش مییابد. Heffelfinger می گوید: »ژنتیک و سن در اندازه شاخ این حیوان نقش دارند، ولی مهم ترین عامل تغذیه است.
اگر در زمستان خوب تغذیه کنند، شاخ های جدید زود رشد می کنند و رشد آنها در طول زمستان ادامه می یابد. به همین دلیل میزان بارش و غذای موجود در زمستان در محل زیست شاخ چنگالی ها نقش بسیار مهمی ایفا می کنند«.
با خاک حاصل خیز تر و محصولات زراعی فراوان تر، نسبت به گوزنهای هم سن در منطقهLower Plain Coastal که لایه نازکتری از خاک و بیشتر از سویا درختان چوب ساز دارد، 85/1 کیلوگرم سنگین ترند و شاخ هایشان 5/63 سانت بلندتر است.
بارانهای به موقع و رطوبت بالای حد متوسط، در مناطق بایر، مثل جایی که در آن Heffelfin استرگوزن و گوزن Coues را مدیریت میکند، اهمیت بیشتری هم می یابد.
او اشاره میکند:
»ما دو نوع سیستم آب و هوایی در اینجا داریم. وقتی صحبت از استرگوزنNational Forest Kabib میشود، گوزن شمالی ما در مثل استرگوزن Rockey Mountain است.
شدت سرمای زمستان و گستره تاثیرات زمستان نکات بسیار مهمی هستند. با آمدن زمستان، هر چه شرایط منطقه ای گوزن ها بهتر باشد، تغذیه بهتری خواهند داشت و به نسبت وزن بدن، مقدار بیشتری از این مواد مغذی برای شاخ ها مصرف می شود«. از صحرا تا قسمت های جنوبی، زمستان برای استرگوزن و گوزن Coues تقریبا فصل راحتی است و این تابستان های داغ هستند که دسترسی به منابع تغذیه را دشوار می کنند.
به گفته Heffelfin وقتی هوا در نیمه دوم بهار گرم و خشک میشود، گوزنها برای هضم آن گیاهان خشک به آب نیاز دارند و آب عاملی است که آنها را محدود می کند.
استراتژیهای مدیریتی ما برای بهبود شرایط در صحرا باعث شده چرای گوزن ها در حد خوبی ادامه یابد و آب پراکنش بیشتری داشته باشد. موضوع صحبت چه استرگوزن های صحرایی باشند و چه دم سفیدهای اطراف مزارع، به نظر میرسد forbs ،گیاهان علفی گل دار مثل مینای چمنی یا شبدر، برای شاخ ها مثل سوخت موشکی هستند.
بارانهای به موقعی که منظره محل شکارتان مثل یک باغ انگلیسی پر از شکوفه میکنند، بیشتر از مکمل غذایی مصنوعی برای بزرگ شدن شاخ ها مفید هستند. Ross میگوید:
»forbs حدود 70 درصد غذای گوزن در بهار و تابستان که زمان رشدشان است را تشکیل میدهند. هضم این گیاهان بسیار آسان است. این مساله اهمیت بالایی دارد، چون اگر قابل حضم نباشند برای گوزن قابل استفاده نیستند. forbs مواد مغذی، انرژی و مواد معدنی را فراتر از حدی که برای حفظ سلامت و قوای بدن لازم است فراهم می کنند. بنابراین، تا زمانی که گوزنها در مواقع ضروری به مقدار زیادی forbs دسترسی داشته باشند، در آن سال شاخ های خوبی خواهند داشت«.
